1 mei 2023
De leefomgeving heeft invloed op onze gezondheid. Waar we wonen, wat we eten, hoeveel we bewegen, wat voor werk we doen en met wie we omgaan, al deze omgevingsfactoren spelen een rol. Maar hoe belangrijk zijn ze voor onze gezondheid en hoe hangen ze met elkaar samen? Dat is nog nauwelijks bekend. De Urban Labs study brengt dit in kaart via een grootschalig onderzoek in vijf Europese landen: Griekenland, Nederland, Polen, Spanje en Zwitserland. Een gesprek met onderzoekers Anke Hussen Ayoung Jeong.
“Met dit Europese onderzoek willen we de komende jaren zoveel mogelijk gegevens verzamelen in verschillende landen en omgevingen: Noord-, Midden- en Zuid-Europa”, vertelt Anke Huss, onderzoeker bij de faculteit Diergeneeskunde (Institute for Risk Assessment Sciences) en coördinator van het Nederlandse deel van de Urban Labs study, de ‘Exposoom Panelstudie’.
“We weten al veel uit eerder onderzoek, bijvoorbeeld dat luchtverontreiniging en te veel lawaai niet goed zijn voor de gezondheid, maar bewegen en een groene omgeving wel”, gaat Huss verder. “Waar we veel minder over weten, is de complexiteit. Als je alle omgevingsfactoren bij elkaar neemt, wat zijn dan de belangrijkste elementen voor de gezondheid? In hoeverre bepaalt de omgeving ons gedrag en in welke sociale context heb je welke blootstellingen? Om dit in kaart te brengen, doen we nu dit langdurige onderzoek.”
In totaal doen zo’n vierduizend mensen mee aan de Urban Labs study, achthonderd per locatie. In Barcelona zijn ze eerder gestart en hebben zich al zo’n duizend deelnemers aangemeld, maar Nederland bevindt zich nog in de beginfase. Ook de andere landen zijn druk met deelnemers werven. Huss: “Het is te vroeg om iets te zeggen over de resultaten. Eind van het jaar kunnen we een eerste blik werpen op de vragenlijsten, maar dat geeft een breed beeld. We gebruiken tijdens het onderzoek verschillende ‘tools’, zoals sensoren, gps-trackers en sporthorloges, maar het duurt nog een tijd voordat we deze metingen kunnen analyseren.”
“We willen inzicht krijgen in hoe mensen zich in een bepaalde omgeving gedragen”, zegt Ayoung Jeong, coördinator van de Urban Labs study en werkzaam bij Swiss TPH in Bazel, dat het onderzoek coördineert onder leiding van hoogleraar Nicole Probst-Hensch. “We meten niet alleen objectieve factoren, maar ook subjectieve, dus ook hoe mensen hun omgeving ervaren”, vertelt Jeong. “Dat kan beleidsmakers, architecten en ingenieurs helpen bij het ontwerpen van een gezonde leefomgeving.”
“Laat ik een voorbeeld geven”, zegt Huss. “We willen mensen meer laten fietsen, omdat bewegen goed is voor je gezondheid en creativiteit. Om veilig te kunnen fietsen, heb je fietspaden nodig. Maar als mensen denken dat het onveilig is om te fietsen, zullen ze dat misschien toch niet doen, ook al is er een fietspad. Daarom is het belangrijk om te weten hoe de omgeving eruitziet, maar ook hoe mensen hun omgeving ervaren en wat het effect daarvan is. Je kunt bij preventie denken aan het ontwerpen van een omgeving die voorkomt dat mensen een ongezonde leefstijl ontwikkelen, maar misschien zijn er wel factoren die mensen juist helpen om gezondere keuzes te maken.”
Dat een gezonde leefomgeving helpt om je gezonder te gedragen, weet Jeong uit eigen ervaring. “Ik heb in Korea gewoond en in Zwitserland. Mijn gedrag hier in Bazel is totaal anders dan in Seoul, zowel mijn eetpatroon als de hoeveelheid stappen die ik per dag zet. Toch ben ik nog steeds dezelfde persoon. Mijn leefstijl wordt volledig beïnvloed door de structuur van de stad. In Seoel was niets op loopafstand, dus dan is het onvermijdelijk om de bus of metro te nemen. In Bazel loop ik overal heen, want deze stad is heel vriendelijk voor voetgangers. Mijn gedrag heeft dus alles te maken met de omstandigheden.”
Het is nogal makkelijk om naar het gedrag van mensen te wijzen, maar de omgeving is ook belangrijk voor de gezondheid.
“Dat is moeilijk in het algemeen te zeggen, maar wat eruit springt, is een gezonde levensstijl”, zegt Huss. “Beweeg meer, drink geen alcohol en rook niet. Maar het is goed om weg te blijven bij individuele verantwoordelijkheid. Soms zetten omgevingsfactoren mensen juist aan tot gezond gedrag.”
Ook Jeong vindt dat we meer naar de leefomgeving moeten kijken. “Als mensen in een groene omgeving wonen, nodigt dat uit om te gaan wandelen of sporten. Dat is totaal anders dan leven in een omgeving waarin groen volledig ontbreekt. Kijk naar obesitas in de VS. Dat is niet volledig te wijten aan het gedrag van mensen, want Amerikanen zijn heus niet zo anders dan Europeanen. Vind in Amerika maar eens een lokale supermarkt met verse producten, dat is best moeilijk. Het is nogal makkelijk om naar het gedrag van mensen te wijzen, maar de omgeving is ook belangrijk voor de gezondheid.”
“Precies!”, reageert Huss. “Maar dat kunnen ze alleen als ze weten aan welke knoppen ze moeten draaien. En daar komt onze studie in beeld.”
Dit is een verhaal van:
De omgeving waarin we leven heeft een dominante invloed op onze gezondheid. Het verklaart naar schatting zeventig procent van de chronische ziektelast. Waar we wonen, wat we eten, hoeveel we bewegen, de lucht die we inademen en met wie we omgaan; al deze omgevingsfactoren spelen een rol. De combinatie van deze factoren gedurende de levensloop wordt het exposoom genoemd. Er is algemene (wetenschappelijke) consensus dat meer inzicht in het exposoom de huidige ziektelast zal helpen verklaren en dat het aanknopingspunten biedt voor preventie ...
Lees Meer
